Pierwsze dane demograficzne i gospodarcze, dalszy rozwój

Kobyla Wola występuje w dokumentach źródłowych 1662 roku, gdy jej właścicielem był Piotr Gosławski. Nowa nazwa miejscowości także nie utrzymała się zbyt długo. Chyba ostatni raz z nazwą Kobyla Wola spotykamy się w dokumencie z 1674 roku, mówiącym o nabyciu jej przez Jana Stanisława Bystrzanowskiego od Gosławskich z Bebelna.

Kobyla Wieś w latach 30. XIX wieku, podobnie jak cały majątek Bebelno, zostały skonfiskowane przez władze carskie w odwecie za udział Ludwika Bystrzanowskiego (ówczesnego właściciela) w powstaniu listopadowym, a następnie wydzierżawione Walentemu Jackowskiemu oraz jego zięciowi Józefowi Katerli na okres 3 lat. Kolejny przetarg na sześcioletnią dzierżawę w roku 1835 wygrał drugi zięć Jackowskiego – Franciszek Makólski. Z roku 1841, a więc z końca okresu dzierżawy Makólskiego, zachowały się dane obrazujące stan zasiedlenia oraz kondycję gospodarczą mieszkańców Kobylej Wsi.

Jak z nich widać (tabela obok), w 1841 roku w Kobylej Wsi było 8 osad zagrodników i 4 rodziny chałupników. Mieszkańcy tej wioski reprezentowali w zasadzie dwie kategorie włościan, związane z areałem użytkowanej ziemi – „zagrodników” i „chałupników bez ziemi”. W Kobylej Wsi nie występowały gospodarstwa pełnorolne (w odróżnieniu od Bebelna). Istniały natomiast nieco większe od bebelskich gospodarstwa zagrodnicze składające się z 11 mórg i 205 prętów gruntów ornych, 1 morgi i 215 prętów łąk oraz 145 prętów ogrodu. Każdy włościanin zobowiązany był także do pewnych świadczeń obowiązkowych na rzecz dworu, czyli pańszczyzny i innych powinności. Zagrodnicy w Kobylej Wsi musieli w ciągu roku przepracować bezpłatnie na gruntach należących do folwarku 159 dni pieszych (bez użycia zwierząt pociągowych), natomiast chałupnicy 52 dni piesze. Zasady odpracowywania pańszczyzny regulował specjalny regulamin który został szerzej przedstawiony przy okazji omawiania historii Bebelna. Oprócz pańszczyzny chłopi z Kobylej Wsi uiszczali na rzecz dworu w Bebelnie określoną ilość pieniędzy.

Jak to było już szerzej wspominane przy okazji omawiania historii Bebelna, dobra bebelskie, a wraz z nimi Kobyla Wieś w końcu 1842 roku stały się ponownie własnością prywatną Bystrzanowskich (po ich zwróceniu przez władze carskie lub odkupieniu przez pierwotnych właścicieli), a dokładniej sióstr Liberaty Kochanowskiej i Kamili Bystrzanowskiej.

Stan demograficzny i gospodarczy włościan wsi Kobyla w 1841 r.

Imię i nazwisko gospodarzamęż- czyznko- bietdzieci (do lat 10)służą- cychinwen- tarz: konieinwen- tarz: wołyinwen- tarz: krowyinwen- tarz: jałówkiinwen- tarz: świnieinwen- tarz: owce
Zagrodnicy
Maciej Suliga212--2214-
Marcin Pianka121-2-12--
Paweł Suliga2211-223--
Wincenty Suliga1211-2315-
Mateusz Kostur2211-22-4-
Wawrzyniec
Kowalski
32212-31--
Jakub Struski321-2-123-
Mateusz Suliga12-1-22-1-
Chałupnicy bez gruntu
Piotr Struski11----11--
Tomasz
Kasterkowicz
112---122-
Franciszek Suliga13----11--
Katarzyna Cecka-2----1-4-
Osady nieprestujące
Karczma----------
Źródło: S. Piątkowski, Przemiany własnościowe i ekonomiczne w dobrach ziemskich Bebelno (1802-1858) w świetle akt administracji rządowej, „WZH”, (2000), t. 10, s. 76.

Kobyla Wieś w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.
Kobyla Wieś w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.

W październiku 1856 roku Kobyla Wieś trafia w ręce Ludwika Krzyszkowskiego. Na podstawie przeprowadzonej trzy lata później lustracji dóbr można stwierdzić, iż nastąpiły tutaj dość dynamiczne zmiany gospodarcze.

Z analizy ich wynika (tabela poniżej), że już wtedy upowszechniła się hodowla koni jako zwierząt pociągowych w gospodarstwie, a częściowo także owiec hodowanych dla pozyskania wełny. W połowie XIX wieku upowszechniła się na dużą skalę uprawa ziemniaków, które stały się podstawowym składnikiem pożywienia ludzi.

Stan demograficzny i gospodarczy wsi Kobyla w 1858 r.

Imię i nazwisko gospodarzamęż- czyznko- bietdzieci (do lat 10)służą- cychinwen- tarz: konieinwen- tarz: wołyinwen- tarz: krowyinwen- tarz: jałówkiinwen- tarz: świnieinwen- tarz: owce
Maciej Suliga1132224526
Andrzej Śliwiński11511-1114
Wincenty Suliga11711-1134
Wawrzyniec
Kowalski
1132223428
Paweł Suliga1132224622
Wincenty Suliga1142-22122
Łukasz Nowak11311-1112
Jakub Struski11311-1112
Andrzej
Ogrodniczek
1151-22226
Źródło: S. Piątkowski, Przemiany własnościowe i ekonomiczne w dobrach ziemskich Bebelno (1802-1858) w świetle akt administracji rządowej, „WZH”, (2000), t. 10, s. 85.

Miejscowości parafii Bebelno na Mapie topograficznej Królestwa Polskiego z 1839 roku. Kolumna 3, sektor 7 (Jędrzejów), skala 1:126 000.
Miejscowości parafii Bebelno na Mapie topograficznej Królestwa Polskiego z 1839 roku. Kolumna 3, sektor 7 (Jędrzejów), skala 1:126 000.

W tamtym okresie działała także w Kobylej Wsi karczma. Zbudowana była z drewna i składała się ona z izby szynkowej, komory i dwóch dodatkowych pomieszczeń oraz dużej stajni. W latach 50. XIX wieku karczmarzem był Jakub Zimoląg. Karczma ta była usytuowana przy trakcie z Kielc do Częstochowy, na odcinku Konieczno – Secemin (widoczna na mapie obok). Miejscowa legenda głosi, iż miała się ona znajdować w miejscu gdzie obecnie na terenie Ludwinowa przy drodze na Cechy znajduje się przydrożny krzyż i kapliczka. Należy przyznać, iż jest to lokalizacja dość prawdopodobna. Na mapie z 1839 roku widzimy także na terenie Kobylej Wsi zaznaczony drewniany krzyż – także znajdujący się przy trakcie kielecko-częstochowskim.

W latach 80. XIX wieku powierzchnia Kobylej Wsi wynosiła 120 mórg roli ornej i 11 mórg łąk.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.