Przynależność kościelna parafii

Parafia Bebelno od chwili powstania podlegała, podobnie jak i inne sąsiednie parafie przeobrażeniom jeśli chodzi o przynależność kościelną. Jak to już wcześniej zaznaczyli Stanisław Janaczek i Cezary Nowak, struktura kościelna na naszym terenie była prostsza i dużo bardziej stabilna niż omawiana wcześniej struktura administracji państwowej.

Trudno powiedzieć dokładnie kiedy i przez kogo została erygowana parafia w Bebelnie oraz jakie miejscowości na początku wchodziły w jej skład. Temat ten szerzej został poruszony przy okazji omawiania historii parafii i bebelskiego kościoła, a teraz skupmy się na samej organizacji kościelnej. Na początku zaprowadzania organizacji kościelnej w naszym kraju, w roku 1000 ziemia włoszczowska została rozdzielona pomiędzy archidiecezję gnieźnieńska i diecezję krakowską. Powstałe później na tym obszarze parafie (w tym także Bebelno) podlegały władzom diecezjalnym czyli dekanatom i archidiakonatom oraz centralnej władzy biskupa. W zakresie niektórych spraw, zwłaszcza sądowniczych, podlegały oficjałom.

Parafia Bebelno na początku weszła w skład archidiecezji gnieźnieńskiej, a w roku 1306 podlegała archidiakonatowi kurzelowskiemu. Stojący na jej czele archidiakoni lub inni członkowie kapituły kurzelowskiej pełnili zarazem urząd oficjała.

Na początku XVI Bebelno podlegało dekanatowi kurzelowskiemu, ten wchodził w skład wspomnianego już archidiakonatu kurzelowskiego, a ten z kolei stanowił część archidiecezji gnieźnieńskiej. Taki stan przetrwał do czasów rozbiorów.

W wyniku trzeciego rozbioru polski (1795) parafia Bebelno wraz dekanatem i archidiakonatem kurzelowskim (monarchia austriacka) nadal podlegała stolicy arcybiskupiej w Gnieźnie (Prusy), dopiero w latach 1800-1801 przekazano zarządzanie nad terytorium archidiakonatu ordynariuszowi krakowskiemu.

W roku 1805 na podstawie bulli „Indefessum personarum regia dignitate fulgentium” z 13 czerwca została erygowana diecezja kielecka, a w jej skład weszły parafie archidiakonatu kurzelowskiego, w tym i parafia Bebelno. Sama diecezja została włączona do metropolii lwowskiej której faktycznie podlegała tylko kilka lat, a nominalnie figurowała przy niej do 1818 roku.

Obszar parafii Bebelno na mapie województwa sandomierskiego w drugiej połowie XVI w. Województwo Sandomierskie drugiej połowy XVI w., pod red. W. Ł. Pałuckiego, Cz. II, Warszawa 1993.
Obszar parafii Bebelno na mapie województwa sandomierskiego w drugiej połowie XVI w. Województwo Sandomierskie drugiej połowy XVI w., pod red. W. Ł. Pałuckiego, Cz. II, Warszawa 1993.

Rządy państw zaborczych postulowały dostosowanie administracji kościelnej do politycznego podziału ziem polskich. W roku 1818 papież Pius VII zaprowadził w Królestwie Polskim odrębną organizację kościelną dostosowując ją do postanowień kongresu wiedeńskiego. Efektem tych działań była likwidacja diecezji kieleckiej. Wówczas parafia Bebelno znalazła się w diecezji krakowskiej, podobnie jak większość ziemi włoszczowskiej.

Diecezja krakowska pod zaborem rosyjskim przechodziła liczne zmiany administracyjne, a w roku 1848 została przekształcona w tzw. diecezję kielecko-krakowską, a w rzeczywistości wikariat apostolski, który funkcjonował przeszło 30 lat.

W roku 1867 władze rosyjskie wymogły na władzach kościelnych dostosowanie sieci dekanalnej do przeprowadzonej wcześniej reformy administracyjnej Królestwa Polskiego. Zasadą było, iż od tej pory w każdym powiecie miał funkcjonować tylko jeden dekanat, a dziekan miał rezydować w tym samym mieście, gdzie ustanowiono siedzibę władz powiatowych. Właśnie dlatego w 1867 roku władze diecezjalne zniosły dekanat kurzelowski zastępując go włoszczowskim, gdyż to Włoszczowa była wówczas siedzibą władz powiatowych. Tak więc Bebelno wraz z parafią znalazło się w dekanacie włoszczowskim, w którym znajduje się do chwili obecnej.

W roku 1882 wspomniany już wcześniej kielecko-krakowski wikariat apostolski, na terenie którego znajdował się dekanat włoszczowski z parafią Bebelno, został przekształcony w diecezję kielecką. Dokonał tego papież Leon XIII bullą „Ut primum catholicae Ecclesiae”.

Diecezja kielecka przetrwała w metropolii warszawskiej do roku 1925, w którym to została z niej wyłączona, a włączona do krakowskiej i w takiej strukturze znajduje się do dnia dzisiejszego.

Parafia Bebelno na tle administracji kościelnej na przestrzeni wieków

Jedno- stkaRok 1000Rok 1306Rok 1800Rok 1805Rok 1818Rok 1848(2)Rok 1867Rok 1882Rok 1925
metro- poliagnieź- nieńskagnieź- nieńskagnieź- nieńskalwowskawar- szawskawar- szawskawar- szawskawar- szawskakrako- wska
archi- diecezja (a.)
/die- cezja (d.)
a. gnieź- nieńskaa. gnieź- nieńskad. krako- wskad. kie- leckad. krako- wskad. kie- lecko- -krako- wskad. kie- lecko- -krako- wskad. kie- leckad. kie- lecka
archi- diakonatkurze- lowskikurze- lowskikurze- lowski
dekanatkurze- lowskikurze- lowskikurze- lowskikurze- lowskikurze- lowskiwłosz- czowskiwłosz- czowskiwłosz- czowski
Źródło: Opracowanie własne.

4 komentarze

  1. Panie Wojtku bardzo nisko chylę czoło. Doceniam ogromny wkład pracy. Tylko prawdziwi zapaleńcy, pasjonaci i miłośnicy historii swojego terenu mogą takich rzeczy dokonać. Kawał rzetelnej roboty i wiedzy historycznej w jednym miejscu. Kłaniam się nisko czapką do ziemi. Huras Florian

  2. fajna sprawa

    Ciekawych rzeczy można się dowiedzieć o danym miejscu .
    Polecam każdemu żeby szukali takich stron gdy wyjeżdżają w Polskę . Kopalnia wiedzy o konkretnym otoczeniu .
    Sprawdzone bo od kilku lat przed wyjazdem na urlop robię penetrację po internecie w poszukiwaniu takich perełek

    Pozdrawiam
    Jan Stępień

    PS. Dalej jestem w dawnym Kieleckim
    Teraz docieram do korzeni przodków Mamy – na tyle na ile można przy moim zawansowaniu w komp

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.